Hore!(pali się!)
Mathes Hermeth, tutejszy wolny gospodarz (Freibauer), 28 grudnia 1835 roku wieczorem, poniósł śmierć poprzez doszczętne spalenie podczas pożaru, jaki wybuchł w górnej karczmie (Oberkretscham) Ignatza Watzlawczyck w Pietrowicach Wielkich. Został pochowany 30 grudnia, po sądowych oględzinach i uzyskaniu urzędowej zgody. Był jednym z wielu mieszkańców, który w czasie pożaru próbował coś uratować.
Informacja została znaleziona w parafialnej księdze zgonów -1835/nr 57 : „Den drießigsten Dezember. Mathes Hermeth hiesiger Freibauer, welcher am 28. Hujus [jego, tego] Abends, bei dem hierselbst im Oberkretscham des Ignatz Watzlawczyck ausgebrochenen Feuersbrunst verunglückt und ganz verbrannt ist, wurde nun erst nach gerichtlicher Besichtigung und Bewilligung beerdigt.”
Mathes Hermeth (1788 -1835) miał w linii prostej w Pietrowicach następujących potomków: Johann Hermeth (1811-1868), Richard Hermeth (1853-1915), Carl Hermeth (1876-?), Johann Hermeth (1900-1979) i Hildegard Hermeth (1934-2005) po mężu Mludek (Kowaliczek).
Karczmarz Ignatz Watzławczyck zmarł w 1854 roku w wieku 43 lat. Karczma górna znajdowała się w miejscu, gdzie znajdował się sklep „U Komarka, ul. Wyzwolenia 53. Dziś jest tam posesja rodziny Garliński. W 1765 roku karczmę kupił za 320 talarów cesarskich Franciszek Watzlawczik, dziadek wspomnianego Ignatza. W lutym 1919 gospodę kupił Florian Fuss, właściciel karczmy w Gródczankach i w rękach tej rodziny gospoda była do 1945 roku. Rodzina Fuss prowadziła w Gródczankach gospodarstwo rolne, gospodę z ogrodem piwnym i salą taneczną. W niedzielne popołudnia u Fussa było pełno ludzi, również z Pietrowic i Kietrza. Często grała tam orkiestra dęta z Pietrowic. Gdy do „Fussa” na Małej Stronie przyjechali właściciele po treku (wojennej tułaczce) to osiedleni tam już repatrianci nie pozwolili rodzinie Fuss zabrać nawet bucików od dzieci. Rodzina Fuss spała u sąsiadów a potem w transporcie wywieziono ich do Niemiec.
Downiejszi chopy piły moc wiac mysz dzisiok (dawniej mężczyźni pili dużo więcej niż dziś). Zdarzyło się przed II wojną w gospodzie u Fussa, kole Kumarka, że trzech gospodarzy pietrowickich, wcale nie najmniejszych, założyło się, że kto pierwszy odejdzie od stolika, to płaci za wszystkich. Wszyscy trzej wytrzymali cały wieczór, całą noc i całe rano. Potem doszli do porozumienia, że rachunek dzielą przez trzy. Jeden sprzedał byczka, drugi świnkę, trzeci jeszcze coś i rachunek zapłacono.
W czasie II wojny światowej gospoda u Fussa była miejscem noclegu dla jeńców wojennych którzy przez dzień pracowali u bauera. Rosjanie spali na I piętrze, Ukraińcy spali na parterze i nie byli pilnowani, a Serbowie byli ulokowani w Starej Szkole.
Bruno Stojer
Kowole z Pietrowic
Najstarszym odnalezionym w dokumentach kowalem z Pietrowic jest Vitus Dürschlag (1700 -1761), który w 1725 roku ożenił się z Rosiną Laczny. Kowalem był jednak w sąsiedniej wiosce Maków.
W 1938 roku w książce adresowej zanotowano jako kowala Maksa Posmik (1912-1989) vel Garandek. Maks w czasie II wojny światowej dostał się do niewoli rosyjskiej i był w niej 10 lat. Do Pietrowic przyjechał dopiero w 1952 albo 1953 roku. Będąc wyuczonym kowalem w Rosji sowieckiej pracował w kuźni i podkuwał konie. Powiadał, że nie było mu tam źle. Czasami Rosjanie doceniali fachowców. Po przyjeździe z Rosji Maks pracował w transporcie w GS-ie . Mieszkał na ul. Ligonia. Budynek byłej słodowni Neumanna po 1945 roku przejął GS. Rolnicy w tym budynku sypali kontraktowane zboże na trzech poziomach. Długo worki ze zbożem były transportowane na plecach pracowników. Byli nimi: Maks Posmik, Ignac Konieczny (z Janowskiej), Jan Górski i Wieczorek (z poczty). Wtedy worki ze zbożem ważyły i do 70 kg.
W 1938 roku w tej to książce adresowej zanotowano jeszcze innych kowali: Norbert Dürschlag mieszkał na ul. Głubczyckiej (od Tłustomostkiej w kierunku Kietrza). Urodził się w 1908 roku i ożenił się z Genowefą Tomaschek.
Franz Mischka zamieszkiwał sioło Skowronów (przy św. Krzyżu). Urodził się w 1902 roku, w wieku 20 lat ożenił się z Józefą Menschnik z Zawady.
Johann Newerla (1906 -1980) mieszkał na ul. Sudzickiej ( Mickiewicza). W 1934 roku ożenił się z Elżbietą Qausigroch z Janowic.
Rudolf Görlich (1905 -1997) mieszkał na ul. Konopnickiej, zmarł w Bremie. Ożenił się z Marią Bernatzky. Pracował na kolei.
Zaś w metrykach znaleziono kowali:
Karl Mothil (1903 -1986). W 1926 roku ożenił się z Anną Heiduczek. Mieszkali na Raczańskiej. Johann Karol Newerla (1866 -1926). Ożenił się w 1894 roku z Pauliną Labud, córką kowala Jakuba Labud.
Bruno Plötzner (1904 -1945) ul. Jana (Wyzwolenia, od Ligonia ku Raciborzu). Ożenił się z Łucją Zemelka. Jego ojciec był golibrodą. Zaginął w lipcu 1945 roku w Rosji.
Ksiądz Tomasz Tonk (1837-1899) pochodził z Pietrowic i był długoletnim proboszczem w Gamowie. Jego ojciec Joseph Tonk (1808 -1853) i jego dziadek Ignac Tonk (1759-1835) byli kowalami kującymi konie ( Hufschmiede).
Dnia 2 marca 2022 roku budynek kuźni rodziny Wachtarz został zburzony.
To by było na tela o kowolach.
Bruno Stojer
Kuźnie w Pietrowicach
Około 400m na lewo od głównego budynku dworca stoi do dziś budynek byłej kolejowej kuźni i warsztatu. Została ona wybudowana jeszcze przed I wojną światową. Parterowy budynek o wymiarach 5m x 16m i dwuspadowym dachem został wybudowany z pięknej czerwonej cegły. Przedłużenie dachu od frontu dało wiatę o wymiarach 2,5m x7m. Pomieszczenie, w którym znajduje się palenisko kowalskie ma wymiary 4m x 5m. Przed kuźnią są tory bocznicy kolejowej, na której stała drezyna, którą kowale dojeżdżali do miejsca naprawy torów. W czasach świetności pracowało tam nawet siedmiu pracowników - kowali i ślusarzy. Było to zaplecze techniczne dla linii kolejowej Racibórz - Baborów. Jako kowal pracował tam Osadnik z Wojnowic. Jako ślusarz Józef Gerlich (1904-1987), mieszkający na kórnickiej. Gdy nadchodziła pora obiadu, to jego żona Marika wychodziła z domu na dwór i wołała w stronę kolejowej kuźni: „Josef puć na obied”, a w odpowiedzi słyszała: „Marika uż idu!”. Donośny głos Mariki był głosem ze Śląska na Morawy, bo pomiędzy kuźnią na kolei a domem na kórnickiej płynie rzeka Cyna - średniowieczna granica państwowa. Józef Gerlich był mocno niepocieszony, gdy w połowie lat 60-tych poszedł na emeryturę. Chciał pracować dalej, ale małżonka już nie dawała rady prowadzić małe gospodarstwo rolne uprawiane jeszcze krowim zaprzęgiem. Józef był aktywnym człowiekiem: był członkiem rady parafialnej, członkiem zarządu banku spółdzielczego. Józef Gerlich był tym parafianinem, który pojechał w góry zakupić gonty do remontowanego kościółka świętego Krzyża w 1966 roku. Był „uzbrojony” w dokument wystawiony przez Franciszka Sitka, szefa Gromadzkiej Rady Narodowej. Po szczęśliwym przyjeździe „dokument” został zniszczony. Jeszcze w latach 80-tych XX wieku w tej kuźni u ostatniego pracującego tam kowala pochodzącego z okolic Kietrza, można było „naciągnąć” siekierkę. Dziś budynek kuźni jest w opłakanym stanie ale jeszcze stoi.
Józef Gerlich i Maria Kaczyna brali ślub w 1931 roku. Jako, że byli z Pobiehova (lewobrzeżna część wioski), która kościelnie należała do parafii Janowice i diecezji wrocławskiej, a ślub chcieli wziąć w Pietrowicach czyli już w diecezji ołomunieckiej, janowickiemu proboszczowi należało zapłacić odstępne. Maria Gerlich, całe życie wspominała, że odstępne dla proboszcza Urbana, kosztowało tyle samo co ślub u ks. Wiedlera w Pietrowicach. Ojciec Józefa, Wincenty Kaczyna (1869-1954), pobierał jeszcze myto, które było na Kornickiej, (dziś ul. Jana Pawła II ), wcześniej mieszkała tam rodzina Brych. Gerlichowie wspominali, że granica pomiędzy diecezjami przebiegała wzdłuż ogrodu Marcinka.
c.d.n. Bruno Stojer
Kuźnia u Kaffki na Małej Stranie
W Adressbuch z 1912 roku w Pietrowicach pod hasłem kowale znajdujemy cztery nazwiska: Johann Kaffka, Anton Krzesiwo, Eduard Osadnik i Johann Wachtarz. Johann Kaffka urodził się w 1872 roku w Pietrowicach na ul. Młyńskiej (kiedyś w tym domku mieszkała rodzina Górski). W 1895 roku ożenił się z Anną Heilig z Grobnik koło Głubczyc. Anna pracowała w służbie w grobnickim dworze. W latach 1895-1900 jest zanotowany jako mistrz kowalski w Grobnikach. Później powrócił do Pietrowic, najpierw kupił mały domek z kuźnią od Friebenta (dziś posesja rodziny Czapla), a potem kupił dużo większą posesję na Małej Stranie (dziś mieszka tam rodzina Pilas) i postawił kuźnię, która przystawała do obecnej zachodniej ściany domu rodziny Białuskich. Z zabudowań kuźni do obecnych czasów nic się nie ostało. Żyjąca wnuczka kowala Johanna wspomina, że przed kuźnią ciągle stało pełno wozów, podkuwano tam konie, krowy i rafy tahli na koła (obręcze naciągali na drewniane koła wykonane przez kołodzieja). Senior rodu Johann miał trzynaścioro dzieci, ale troje zmarło we wczesnym dzieciństwie. Babcia, (czyli żona kowala) opowiadała też wnuczce o wielkiej biedzie jaką kiedyś przeżyli (zapewne podczas I wojny światowej). Zdarzyło się, że w kowalskiej rodzinie na obiad były do kartofli tylko dwa śledzie. Ojciec dostał całego śledzia by mieć siłę udźwignąć młot kowalski, a drugi śledź został podzielony między matkę i ich dziesięcioro dzieci. Jego syn Alfons, urodzony już w Pietrowicach w 1903 roku też został kowalem w kuźni ojca. Senior rodu zmarł w 1946 roku na zapalenie płuc. Jego żona Anna zmarła w 1960 roku. Po 1945 roku kuźnia nie została reaktywowana. Syn Alfonsa, Paweł, urodzony w 1929 roku, choć opanował tajniki kowalstwa nie pracował już w kuźni przodków. Po przeprowadzce do Strzybnika przez jakiś czas pracował w tamtejszej kuźni. Warto też wspomnieć, że być może z tej rodziny pochodził fundator monstrancji do kościółka św. Krzyża – też Johann Kaffka, daleki przodek kowala. Na stopie monstrancji można odczytać następujące słowa: JAN *KAFKA* P. BOGU * P. MARIA*S.WITU OFIARUIE 1680, czyli Jan Kafka ofiarował monstrancję w 1680 roku Panu Bogu, Pannie Maryi i świętemu Witowi. Jest to uzupełnione krótkim łacińskim wezwaniem o modlitwę: ORETVR PRO EO, czyli „módlcie się za niego”- fundatora. Z przekazów (ustnych) wiemy, że jednym z pierwszych gospodarzy pietrowickich, który zwoził drewno na budowę kościółka był Jan Kafka. Dziś miano Kafka egzystuje już tylko przy nazwie polnej dróżki. Idąc na Podhurze z lewej strany mijamy Kafkovu cesteczku. c.d.n.
Bruno Stojer