Peterwitzer Wörterbuch
| Peterwitzer Mundart | Deutsch | Polnisch |
| a kaj tam! | aber wo denn! | ale gdzież tam! |
| babówka | Hefeteig | babka drożdżowa |
| bałamuci | dement | opowiada bzdury |
| bana | die Bahn | kolej |
| berco | Ortscheit | orczyk |
| bezmałaś | wahrscheinlich | prawdopodobnie |
| biełka | Semmel, Brötchen | bułka |
| błecha | Floh | pchła |
| bonbon | Bonbon | cukierek (czekoladowy) |
| bontek | Hosenschlitz | rozporek |
| bronczeć | murren aus Unzufriedenheit | gderać, zrządzić |
| browaniec | Ameise | mrówka |
| browek | Ferkel | warchlak |
| bryczka | leichter, offener Wagen | taradajka |
| bunclok | Steinzeuggef | kamionka |
| butek | Kanonenofen | żelazny okrągły piecyk |
| byndala | Fußpedal | pedał |
| cedzitko | Sieb | sitko |
| cesta | Weg, Straße | droga, ulica |
| chałupa | Haus | dom |
| chłodek | Schatten | cień |
| chrastok | Krüte, Frosch | ropucha, żaba |
| chromać | hinken, humpeln | kuleć |
| chrzupek | Griebs | ogryzek |
| chybować | fehlen | brakować |
| ciampnyć | hocke gehen, setzen | kucnąć |
| ciepać | werfen | rzucać |
| cietka | Tante | Ciocia |
| cingać se | streunen | włóczyć się |
| ciuciok | Promenadenmischung | kundel |
| ćmawi | dunkel | ciemny |
| cudzi | fremd | obcy |
| ćwikel,ćwikla | Rübe | burak |
| cyhlownia | Ziegelei | cegielnia |
| cynt | Zentner (50 kg) | cetnar |
| cyp | Dreschflegel | cep |
| ćyrpel | Spatz | wróbel |
| czewo | Darm | jelito |
| czwać | dauern | trwać |
| dawać pozor | Acht geben | uważać |
| deset | zehn | dziesięć |
| Dinar | Metallknopf | moneta |
| do kupca | ins Geschäft | do sklepu |
| dować pozor | aufpassen | uważać |
| drabiniok | Leiterwagen | wóz drabiniasty |
| drabko | schnell | szybko |
| dwacet | zwanzig | dwadzieścia |
| dwercka | Türchen | drzwiczki |
| dwerzi | Tür | drzwi |
| dyrkotać | zittern | drżeć |
| dyrżeć | halten | trzymać |
| fachel | Getreidefege, Windwerk | wialnia |
| fjurać | fliegen | fruwać |
| fliger | Flugzeug | samolot |
| fusekle | Socken | skarpety |
| futra | Türrahmen | ościeżnica |
| galoty, galaty | Hose | spodnie |
| geltak | Lohn | wypłata |
| gizd, chachor | Lump | nicpoń |
| glingocz | kleine Glocke | dzwonek |
| gnotek | Hackklotz | pniak do rąbania |
| golocz | Frisör | fryzjer |
| hadra | Lappen | szmata, ścierka |
| hadyrlok | Lumpensammler | szmaciarz |
| hajziel | Klo | ubikacja |
| hałeczki | Klöse | kluski |
| hałuby | Tauben | gołębie |
| hałuź | Ast | gałąź |
| hamlary | Kirschen | czereśnie |
| harinek | Hering | śledź |
| hladał | suchen | szukać |
| hnet | gleich, sofort | zaraz |
| hniyzdo | Nest | gniazdo |
| hołka | Krücke, Gehstock | laska |
| homont | Kum(me)t,Halsjoch,Kummet | chomęto |
| honym | schnell, rasch | szybko |
| hora | Dachboden, Dachraum | strych |
| horać | brennen | pali się |
| horko | heiss | gorąco |
| hrzebik | Nagel | gwóźdź |
| hrzybsz | Leiter | drabina |
| huś | Gans | gęś |
| husipupka | Genseblumchen | strokrotka |
| hyrnek | Topf | garnek |
| hyta | Kopftuch (e. Trachtteil) | duża chusta |
| izba | Zimmer | pokój |
| jaczmyń | Gerste | jęczmień |
| jahudki | Johannisbeere | porzeczki |
| jastowiczka | Schwalbe | jaskółka |
| jehła | Nadel | igła |
| jupa | Winterjacke | kurtka zimowa |
| kaj | wo | gdzie |
| kalni | trübe, undurchsichtig | mętny |
| kapelonek | Vikar | wikariusz |
| kapsa | Tasche, (Hosentasche) | kieszeń |
| kardynatla | eine Karbonade | kotlet mielony |
| kastlik | Kasten | szafka, skrzynka |
| keczeroczka | Katscherbahn | pociąg jadący do Kietrza |
| keza | Käse | ser |
| kirchof | Friedhof | cmentarz |
| kiszka | Kefir | kefir |
| kitla | Jacke, Sakko | marynarka |
| kładziywko | Hammer | młotek |
| klapaczka | Fliegenklappe | packa na muchy |
| klapiczka | Mäuse-, Rattenfalle | klapka na myszy |
| klepocz | Klopfer, Klapper | kołatka |
| klizać se | rutschen, gleiten | ślizgać się |
| kłobuk | Hut | kapelusz |
| kłopetek | dicker Scheit | grube polano |
| kludzić se | umziehen | przeprowadzać się |
| kmoter, kmotrzynka | Pate | chrzestny, chrzestna |
| knefel | Knopf | guzik |
| kniyszka | Buch | książka |
| kniyszky | Gebetbuch | modlitewnik |
| kobzole | Kartoffel | ziemniaki |
| koczka | Katze | kot |
| kolaje | Wagenspur | koleiny |
| kołeczki | Streichhölzer | zapałki |
| kolesa | Karosse | kareta |
| koleska | Kinderwagen | wózek dziecięcy |
| koło | Fahrrad | rower |
| konszt | Kunst | sztuka |
| kopocz | Misthacke | widły do gnoju |
| kopyta | Beine | nogi |
| kościelnik | Küster | kościelny |
| kosok | Sichel | sierp |
| kotucz | Schubkarre | drewniana taczka |
| krasikoń | Klee | koniczyna |
| kruchta | Sakristei | zakrystia |
| krupy | 1. Graupen, 2. Hagel | 1. kasza, kaszanka, 2. grad |
| krzipopa | Graben | rów |
| kucać | husten | kaszleć |
| kudłocze | Stachelbeeren | agrest |
| kuloryba | Kohlrabi | kalarepa |
| kuszczek | Stück, Stückchen | kawałek, kawałeczek |
| kyjza | Schmeltzk?se | ser topiony |
| lajbik | Leibchen | podkoszulka |
| lipsta | Geliebte | narzeczona |
| łodka | Blumentopf | doniczka |
| łoni | im vorigen Jahr | w ubiegłym roku |
| lupkać | küssen | całować |
| mary | Katafalk | katafalk |
| masztalnia | Pferdestall | stajnia |
| mejd | Honig | miód |
| mha | Nebel | mgła |
| mochanie | Wäsche | pranie |
| mom tego mocka | Hab viel davon | mam tego dużo |
| mraczno | Wolke | chmura |
| muckać | lutschen | ssać |
| mundelik | gebundene Getreidegarben | baba |
| Murcek | Umazaniec | |
| muszkateł | Pelargonie | pelargonia |
| myno, miano | Vorname | imie |
| na bezrok | im nächsten Jahr | w przyszłym roku |
| nadoba | Geschirr | naczynie |
| naprociwo | jmd entgegenkommen | wychodzić komuś naprzeciw |
| napyrstek | Fingerhut | naparstek |
| neskoro | später | póżno |
| nieczas | Unwetter | niepogoda |
| niewiesta | Braut | młoda pani |
| nimocni | krank | chory |
| nisz | als | aniżeli |
| nupel | Schnuller | smoczek |
| obile | Getreide | zboże |
| objedwać | Mittagessen | jeść obiad |
| oblykać | bekleiden | ubierać się |
| ociepka siyna | ein Armvoll Heu | narącze siana |
| odkuć | seit wann? | odkąd |
| ohnuć | verbiegen | zagiąc |
| oje | Deichsel | dyszel |
| okrzipczały | heiser | zachrypnięty |
| opraty | Zügel | lejce |
| orznyć | Einschalten | Włączyć |
| oszczik | Spitzer | temperówka |
| owiazie maso | Rindfleisch | wołowina |
| ożrati, ożralec | besoffen, Säufer | pijany, pijak |
| palica | Kopf | głowa |
| papucze | Latschen | pantofle |
| paskudy | Süßigkeiten | słodycze |
| paskudzić | naschen | wyjadac ukradkiem |
| pawłacz | Kirchenchor, Orgelbühne | chór organowy |
| pec kołocz | Kuchen backen | piec ciasto |
| pecynek | Laib | bochenek (chleba) |
| perniczke | Kekse | ciasteczka |
| pes | Hund | pies |
| piskać | pfeifen | gwizdać |
| piznuć | schlagen | uderzyć |
| placzek | pfannkuchen | placek |
| płaczky | Trännen | łzy |
| plech | Blech | blacha |
| Podraczanie, Społek | Felder hinter der Kreuzkirche | pola za kościołem św.Krzyża |
| pokludzać | Versorgen der Haustiere | obrządek zwierząt domowych |
| polyfka | Suppe | zupa |
| ponć | Pilgerfahrt | pielgrzymka |
| porzondzać se | sich unterhalten | rozmawiać |
| prowizło | Strohseil | powrozło |
| prowoz | Strick | powróz |
| przoć | gern haben, mögen | lubić |
| przociel | Verwandte | krewny |
| pyrwe | früher | dawniej |
| ranymsza | Frühmesse | msza poranna |
| resz | Rogen | żyto |
| rima | Schnupfen | katar |
| rożnuć | (Licht) einschalten | zapalić (światło) |
| roztoperzyni | zerzaust | rozwichrzony |
| ruka | Hand | ręka |
| rybky | Bonbons | cukierki |
| ryczka | Hocker | taboret |
| ryszawi, ryszawo | Rothaarige | rudy, ruda |
| rzecz | Sprache | mowa |
| rzeknuć | sagen | powiedzieć |
| rzezać | sägen | piłować |
| rzezej | lauf schnell | uciekaj |
| rzezy | Prügel | lanie, bicie |
| rzykać | beten | modlić się |
| rzykaczka | Vorbeterin | prowadząca modlitwe |
| sagaty | nackt | nagi |
| schroniać | aufräumen | sprzątać |
| seblykać | entkleiden, ausziehen | rozbierać się |
| sekyra | Axt | siekiera |
| sele | kohl | kapusta |
| sista, zista | sandkuchen | babka |
| skok | rasch, schnell | szybko |
| skopyrlić (mlyko) | gerinnen lassen (Milch) | zwarzyć (mleko) |
| skuli | wegen, aus Anlass | z powodu |
| słuszni | stoltz | dumny |
| smażonka | Rührei | jajecznica |
| smetonka | Sahne | śmietana |
| snożni | sauber | czysty |
| Spend | Auftrieb | Skup zwierzat |
| spurni | zornig | gniewny |
| starzik | Opa | dziadek |
| starzinka | Oma | babcia |
| stawynie | Haus | dom |
| stohnuć | ablegen, herunternehmen | zdjąć, zdejmować |
| stomple | Treppe | schody |
| strom | Baum | drzewo |
| struhać | schälen | obierać |
| styrkać se | sich einmischen | wtrącać sie |
| styrnisko | Stoppelfeld | ściernisko |
| swaczyna | Vesper | podwieczorek |
| Swati krziż | Kreuzkirche | kosciółek św. Krzyża |
| swato | Feiertag | święto |
| Swobodna | ledig | Panna |
| swok | Taufpate | chrzestny |
| syrwotka | Buttermilch | maślanka |
| szałot | Salat | sałata |
| szatka | Kopftuch | chustka na głowe |
| szczewiky | Schuhe | buty |
| szcziga | freches Mädel | bezczelna dziewczyna |
| szkrobaczka | stumpfer Reisigbesen | stara miotła brzozowa |
| szkrubek | Stärkemehl | krochmal |
| szkuty | Haare | włosy |
| szlyncuchy | Schlittschuhe | łyżwy |
| szolka | Tasse | filiżanka |
| szperhok | der Sperrhaken | wytrych |
| szpluchać | Spüllen | płukać |
| szpuntek | Korken, St?psel | korek |
| sztychuwka | Spaten | szpadel |
| sztyry | vier | cztery |
| szupargla | kleiner Kreisel (zum Spielen) | baczek (zabawka) |
| szyry | Hosenträger | szelki |
| ti helisie pomotani! | ? | ty pomieszańcu! |
| tiplik | kleiner Kochtopf | garnuszek |
| tohnuć | ziehen | ciągnąć |
| topek | Nachttopf | nocnik |
| trefić | begegnen, treffen | spotkać |
| truhła | Sarg | trumna |
| trypy | Holzpantoffel | pantofle na drewnianej podeszwie |
| trzi sztwyrci na szest | Viertel vor sechs (5:45) | za kwadrans szósta |
| tuhi | dick, zähflüssig | gęsty |
| tyrhać | reißen, pflücken | rwać, zrywać |
| uhly | Kohle | węgiel |
| urznuć | abschneiden | odciąć |
| uski | eng | wąski, ciasny |
| uzeł | Knoten | węzeł |
| wadzić se | streiten | kłócił się |
| wajco | Ei | jajko |
| warhany | Orgel | organy |
| Welebni Pon | Pfarrer | ksiądz |
| Welko Strana | Peterwitzer Hauptstraße | główna ulica wsi (potocznie) |
| welkomsza | Hochamt | suma |
| wiesiedy | Besuch | odwiedziny |
| wieter | Wind | wiatr |
| wrata | Einfahrtstor | wrota, brama wjazdowa |
| wszycka zwula | Freie Hand | wolna wola |
| wylyzać | herausgehen | wychodzić komuś naprzeciw |
| wyrch, na wyrchu | Oberteil, oben | wierzch, na wierzchu |
| wyszczihnuć | ausschneiden | wyciąć |
| yny, yno | nur | tylko |
| za tela | genügend | wystarczająco |
| zadek | das hintere Teil | tył, tyłek |
| zahlydać | blicken, schauen | patrzeć |
| zajtra, zajtry | morgen | jutro |
| załotać | stopfen, flicken | zacerowaą |
| zatunkać | eintauchen | zamaczać |
| zawarzyć, zaprawić | einkochen (Lebensmittel) | zagotować |
| żbonek | Krug | dzbanek |
| zegroda | Garten | ogród, ogródek |
| zehławek | Kissen | poduszka |
| zehomnie | Hof hinter der Scheune | plac za stodoła |
| zely | Kohl. Kraut | kapusta |
| zhniyłi | Faulenzer | leniuch |
| zmarasić | beschmutzen | zbrudzić się |
| zmudzić czas | Zeit verschwenden | zmarnować czas |
| zocny (być) | schätzen | cenic, być cenny |
| zolyty | Randezvous | randka |
| zygor | Uhr | zegar |
| żynich | Bräutigam | młody pan |